HIỆN TƯỢNG XƠ ĐEN TRÊN MÍT THÁI SIÊU SỚM (MÍT CHANGAI)
Trong thời gian vừa qua, cây mít Thái siêu sớm đã mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho bà con nông dân. Giống mít Thái siêu sớm không những vượt trội về năng suất, chất lượng ngon mà còn mang tính thích nghi rộng, có thể sinh trưởng ở những vùng đất nghèo dinh dưỡng hoặc điều kiện khí hậu khắc nghiệt (trừ đất ngập úng, quá phèn hay quá mặn). Với đặt tính dễ trồng, nhẹ chi phí đầu tư nên diện tích mít Thái siêu sớm ngày càng tăng.
Tuy nhiên trên cây mít Thái siêu sớm lại có một chứng bệnh gây thiệt hại về năng suất, chất lượng mít khiến nhà vườn đau đầu trong suốt thời gian qua. Đó là hiện tượng xơ đen. Hiện tượng xơ đen rất phổ biến trên cây mít Thái siêu sớm. Hiện tượng xơ đen làm cho trái méo mó, làm giảm chất lượng và độ ngọt trái làm thiệt hại nặng nề cho các nhà vườn.
Hiện tương xơ đen ở mít là do vi khuẩn gây ra, và thường xuất hiện vào màu mưa, mùa khô tương đối ít. Gặp nhiều ở Đông Nam Bộ và Đồng Bằng Sông Cửu Long. Mít ra tầm tháng 5 âm lịch trở đi, thì có hiện tượng xơ đen. Theo một nghiên cứu vừa công bố tháng 7 năm 2019, Malaysia đã định danh thành công loài vi khuẩn gây ra hiện tượng xơ đen. Vi khuẩn đó có tên Pantoea stewartii. Trước đó ở Việt Nam Pantoea stewartii gây ra bệnh héo vi khuẩn và bệnh bạc lá trên bắp.
Vi khuẩn xâm nhập vào trái theo nước mưa bằng hai con đường: qua nướm hoa cái mở ra nhận phấn và con đường thứ hai là giữa trái đơn có khoảng hở, vi khuẩn theo nước mưa đi vào.
Ø Một nghiên cứu của PGs. Ts. Lê Văn Bé, trường Đại Học Cần Thơ đưa ra cách khắc phục hiện tượng xơ đen (chỉ dùng trong nghiên cứu và xác định tác nhân):
- Sử dụng ly nhựa bao quanh hoa cái lúc chưa nhận phấn cho thấy giảm hiện tượng xơ đen 1 cách đáng kể, chỉ 12% trái bị bệnh xơ đen. Ngược lại nghiệm thức đối chứng có đến 69% trái bị xơ đen. Tuy nhiên, các trái được bao quanh bằng ly nhựa thì méo mó do không được thụ phấn, thụ tinh.
- Sử dụng miếng nylon làm mái che nước mưa lúc hoa cái chưa nhận phấn cho thấy có 13% trái bị xơ đen và nghiệm thức đối chứng là 66%. Các trái được che nước mưa thì tròn đều, hình dạng trái đẹp do được thụ phấn, thụ tinh hoàn toàn.
Bệnh xơ đen do vi khuẩn Pantoea Stewartii gây ra, nên khi đã xác định tác nhân gây bệnh rồi, hãy tránh những khuyến cáo phòng trị không đúng. Ví dụ, bón vôi, bón phân hữu cơ vào đất là rất tốt trong canh tác, nhưng, nó chẳng có tương quan nào với bệnh xơ đen do vi khuẩn gây ra. Nếu ai đó khuyến cáo hãy dùng vôi, dùng phân hữu cơ để khống chế bệnh xơ đen trên mít, quả là tắc trách và tai hại cho người trồng.
Ø Vài biện pháp được đề nghị phòng bệnh xơ đen trên mít Changai:
- Thời vụ: Do vi khuẩn phát triển mạnh trong những tháng mưa nhiều của tháng 7, 8, 9 và tháng 10 hàng năm, nên hạn chế lấy trái trong những tháng nầy.
- Tỉa bỏ các cành tăm (cành nhện) khi xử lý ra hoa cũng làm cây thông thoáng, sẽ làm giảm bớt áp lực bệnh.
- Phun thuốc phòng trị vi khuẩn vào toàn cây đặc biệt vào cuống và mầu trái. Thuốc phải phun ít nhất 3 lần vào các thời điểm : có cựa gà, trước và sau khi ra trái. Nên sử dụng thuốc gốc đồng có hoạt tính cao và hiệu lực kéo dài như Champion (Copper Hydrocide) với nồng độ 0,15% hoặc Kasuran 47WP với nồng độ 0,3%. Thị trường cũng có nhiều loại thuốc để phòng trừ vi khuẩn như Avalon, Starner, Xantoxin…..
- Tuyển lựa trái : Trên cây mít có rất nhiều trái, nên việc lựa chọn 1 hay 5 -7 trái mít để giữ lại cũng không quá khó. Hãy chọn những trái mít có dạng hình trụ thay vì tròn, gai đều, trái không méo, móp. Chọn cuống trái mập, tròn chứ khôn chọn cuống dị dạng, hơi dẹp. Cũng không chọn màu cuống xanh sậm….
Tháng 10 năm 2019.
Phòng Kỹ Thuật, Cty Trí Việt.
Nguồn tham khảo:
– Lê Văn Bé, Nguyễn Thành Nhân, Trương Hoàng Ninh, Nguyễn Xuân Linh, 2017. Nghiên cứu nguyên nhân gây ra bệnh xơ đen trên mít Chiang rai (Artocarpus heterophyllus Lam.) và bước đầu đề ra biện pháp khắc phục.
– Rohaya Ibrahim et al, 2019. Molecular characterization and phylogenetic analysis of Pantoea stewartii subspecies stewartii causing bronzing disease of jackfruit in Malaysia based on cps and hrp gene sequences.
– Nuraizat Abidin et al, 2018. Diagnostic Approach and Genetic Diversity of JackFruit Bronzing Bacterium in Malaysia.